петак, 16. септембар. 2011. 22:09

Naše konjarstvo je relativno malo, ali svi statisticki pokazatelji kroz godine ukazuju na kontinuirani napredak i povecanje interesa za uzgoj i bavljenje konjima. Ipak, iako uzgoj konja i konjički sport čini tekmalideo u ukupnoj srskoj poljoprivrednoj i sportskoj aktivnosti, postoje svi segmenti i aktivnosti kao u modernim, velikim i ekonomski razvijenim konjičkim industrijama, te stoga možemo bez ustrucavanja govoriti i o konjickoj industriji.

U mnogim ekonomski razvijenijim zemljama sveta, celokupno konjarstvo istih zemalja zbog profitabilnosti objedinjuje se pod nazivom konjička industrija (eng. horse industry). Razvijena konjička industrija ima veliku ulogu u nacionalnim ekonomijama (posebno agrarnoj) i u stabilizovanju lokalnih ekonomija, bitno doprinosi socijalnoj stabilnosti zajednice, očuvanju okoline, zdravlju ljudi i poboljšanju kvaliteta života. Često se u raznim nacionalnim izveštajima iz područja poljoprivrede može čuti da je konjička industrija srce poljoprivredne proizvodnje i stavlja se na prvo mesto prema značaju u nacionalnoj poljoprivredi.

U velikom broju istih izveštaja, osim isticanja njenog značaja, napominje se da ima još mogućnosti koje nisu iskorišćene i da još uvek ima prostora za širenje i rast njenog udela u nacionalnoj ekonomiji.

Struktura konjičke industrije

Konjička industrija je vrlo disperzovana. Sačinjena je od velikog broja različitih tipova poslovanja (često malih) i podupire širok varijetet aktivnosti u svim regijama zemlje. Kombinuje primarne ruralne ili seoske aktivnosti (uzgoj, držanje i trening konja) s velikim brojem urbanih ili gradskih aktivnosti. Ekonomska dobit ostvaruje se uvek, u manjem ili većem udelu. Ukupan ekonomski učinak je skup raznih direktnih, indirektnih i prouzrokovanih uticaja.

Konjička industrija deli se u dva glavna dela (prikaz 1):

1. temeljne ili „core“ aktivnosti osnovane na korišćenju, posedovanju i vlasništvu konja, i

2. aktivnosti davanja dobara i servisa za temeljne aktivnosti koje su jednako značajne.

Temeljne aktivnosti (core) konjičke industrije protežu se od, u potpunosti profesionalnih aktivnosti ,do aktivnosti opuštanja i uživanja u radu s konjima. Interes učesnika proteže se od interesa ostvarivanja dobiti do interesa opuštanja uz konje, a između se nalaze i mnogi poluprofesionalni učesnici koji imaju interes u ostvarivanju manje dobiti, ali i prijatnog druženja s konjima.

Temeljne aktivnosti konjičke industrije direktno zadovoljavaju potrebe potrošača. Aktivnost profesionalnih takmičara u konjičkim sportovima povlači aktivnost uzgajivača, trenere, organizatore konjičkih takmičenja i druge. Aktivnosti orijentisane na trenutke uživanja i opuštanja uz konje uključuju edukaciju u radu s konjima, obuku jahača, vozača i drugih, uključivanje konja u turističku aktivnost i drugo.

Drugi deo konjičke industrije je deo koji osigurava dobra i servise za temeljne aktivnosti, kao npr. stručnjake za konjarstvo, potkivače, veterinarsko osoblje, hipodrome i druge takmičarske objekte, proizvođače hrane i druge. Najznačajniji deo konjičke industrije su galopske i kasačke trke ili tzv. trkačka konjička industrija (eng. racing horse industry).

Konjička industrija – trendovi

U ekonomski razvijenim zemljama, ali i u zemljama u kojim je zapaženo povećanje ekonomskog standarda, bavljenje konjima (sport, uzgoj, rekreacija i drugo) sve više postaje odraz načina i kvaliteta življenja, koji je upravo jedan od glavnih interesa u modernim konjičkim industrijama pojedinih država.

Konj je sredstvo koje može poslužiti u aktivnostima opuštanja i edukacije ljudi svih uzrasta. Promene u zakonskoj regulativi pojedinih država koje su legalizovale klađenja na trke izvan trkališta, značajno su uticale na uzgoj trkačkih konja, njihovu upotrebu i aktivnost na trkalištima. Kao posledica toga, u poslednjoj deceniji dolazi i do promena u stimulacijskim ulaganjima. Broj trkačkih konja u istim državama znatno je porastao, ali je i dalje naglasak u istim konjičkim industrijama na korišćenju konja u trenucima uživanja i odmora, tj. u poboljšanju kvaliteta življenja. Promene u zakonskim regulativama i stimulacijskim programima ponajviše su uticale na rekreacijsko jahanje u SAD – u. Naime, terensko jahanje je, osim doživljaja jahanja, usko povezano s boravkom u prirodi.

Kao posledica toga, velikoj popularnosti i širenju terenskog jahanja došlo je do problema prevelikog broja jahača i konja koji borave u američkim nacionalnim parkovima i koji značajno utiču na njihovu floru i faunu, a čak i na preveliku eroziju tla na jahaćim stazama.

Konjička udruženja u zemljama s razvijenom konjičkom industrijom svakim danom broje sve veći broj početnika i takmičara amatera u mnogim konjičkim događanjima s naglaskom na promovisanje aktivnosti izvan takmičarskih objekata ili tzv. nearenskih aktivnosti, kao npr. rekreacijsko i terensko jahanje. U nedavno sprovedenim studijama u SAD-u, utvrđeno je da 91% jahača boravi u nacionalnim parkovima od 2 do 4 puta mesečno u trajanju od 2 do 8 sati. Jahači koji iznajmljuju konje ili tzv. komercijalni jahači, njih čak 96,9% borave dnevno u američkim nacionalnim parkovima od 1 do 3 sata.

Pokazatelji razvoja konjičke industrije

Tri su osnovna pokazatelja koji ukazuju na pozitivan trend razvoja neke nacionalne konjičke industrije:

1. povećanje broja konja,

2. povećanje broja aktivnih učesnika,

3. povećanje broja rasa i uzgojnih tipova.

Rase konja i njihova upotreba

Uporedo s razvojem konjičke industrije, posledično dolazi i do diferencijacije nacionalne populacije konja prema upotrebi. Moderna konjička industrija razlikuje podelu na tri skupine, i to prema:

1. Lokalitetu – ova skupina obuhvata veći broj rasa, ali dominiraju tradicionalne rase konja.

2. Sportu – skupina je koja obuhvata veći broj rasa, ali pojedine dominiraju.

Zaprežna takmičenja su npr. otvorena za veliki broj rasa, ali prevladavaju rase koje su gajene u smeru karosijernih konja ili konja za vuču lakih kočija, kao što je lipicaner i druge. Drugi vrlo jasan primer su preponska i dresurna takmičenja.

3. Rasi – promoviše se upotreba pojedine rase u većem broju namena. Razlog tome je pozitivan efekt stvaranja većeg tržišta, odnosno veće mogućnosti prodaje. Upravo zbog podeljene upotrebe, uzgajivači su često članovi više interesnih udruženja.

Troškovi uzgoja i održavanja

Troškovi uzgoja i održavanja zavise od rase i načina upotrebe. Prema ova dva činioca poredak troškova uzgoja i održavanja je sledeći:

1. najveće troškove imaju vlasnici sportskih konja – ova skupina obuhvata konje koji se koriste u galopskom, kasačkom, preponskom, zaprežnom, dresurnom i drugim sportovima.

2. drugi po troškovima su vlasnici izložbenih i show konja – ova skupina obuhvata konje koji se uzgajaju u cilju izlaganja na festivalima, izložbama i smotrama konja, rodeo takmičenjima i nastupima u raznim show programima.

3. vrlo male troškove imaju vlasnici rekreacijskih konja – ova skupina obuhvata konje koji se koriste u različitim rekreacijskim aktivnostima, turističkom jahanju i drugo.

4. najmanje troškove uzgoja imaju vlasnici konja onih pasmina koje se uzgajaju u okvirima programa očuvanja pasmina ekstenzivnom tehnologijom – ova skupina obuhvata konje koji su zbog autohtonosti i izvornosti uvrštene u nacionalne programe očuvanja. Ove pasmine vrlo retko učestvuju u konjičkim sportovima, tako da osim osnovnih troškova uzgoja gotovo da i nema drugih troškova. Na primer, radi jasnijeg razumevanja, studija o stanju konjičke industrije američke državeAlabamaza 1999. godinu, koja je obuhvatila preko dvadeset stavki troškova koji nastaju u držanju konja, donosi konkretne podatke o odnosu troškova između tri pre navedene skupine konja. Vlasnici trkačkih konja imali su po konju prosečan godišnji trošak od 15.390,00 dolara, vlasnici izložbenih i show konja trošak od 11.005,00 dolara, a vlasnici rekreacijskih konja 3.140,00 dolara po konju.

Irske uzgajivače njihovog nacionalnog preponsko – dresurnog uzgojnog tipa Irish Sport Horse u 2006. godini prosečan godišnji trošak iznosio je 10.550,00 eura, od čega je 9.050,00 eura činio trošak kobile (pripust, hrana, smeštaj i držanje) i 1.500,00 eura trošak uzgoja ždrebeta od ždrebljenja do odbitka. Iste godine prodajna cena ždrebadi je u proseku iznosila 2.027,00 eura, a veću prosečnu prodajnu cenu od oko 6.000,00 eura postiglo je svega 10% najkvalitetnije ždrebadi.

Niska profi tabilnost problem je velikog broja uzgajivača u svim zemljama Evropske Unije u kojima prosečne cene toplokrvnih trogodišnjaka su u rasponu od 1.039,00 eura u Grčkoj do 7.700,00 eura u Italiji. Kada se pravilo poređenje cena između grla iste rase, slične uzgojne vrednosti između pojedinih država, primećeno je da se problem niskih prodajnih cena češće javlja u državama s malim rasnim populacijama konja koje su značajne za konjičku industriju. Zaključak je da male rasne populacije, iako značajne za razvoj konjičke industrije u nekoj zemlji, nemaju dovoljno veliki potencijal kako bi uzele značajni ekonomski deo u ukupnoj nacionalnoj konjičkoj industriji.

Uspešnost uzgoja sportskih konja

Kritični faktori u proizvodnji kvalitetnih sportskih konja su:

1. procena rasplodnog grla na temelju rodovnika, izgleda, sportskih rezultata i rezultata potomstva,

2. uspešan menadžment rasplodnih kobila i ždrebadi od začeća do tri godine starosti,

3. pravovremena procena promena potreba i želja kupaca,

4. prezentacija i trening mladih konja za prodaju i

5. edukacija vlasnika u cilju osposobljavanja za aktivno učestvovanje u sprovođenju uzgojne strategije, prezentaciji i prodaji konja, te učestvovanju u radu uzgojnih organizacija.

U skupini vlasnika sportskih konja, vlasnici trkačkih konja imaju najveće troškove treninga i držanja, ali i uzgoja. Pitanje je kolika je verovatnoća da će uzgajivač, uprkos velikim novčanim ulaganjima, odgojiti vrhunsko ždrebe. Prema statistikama uzgoja trkačkih pasmina konja (engleski punokrvnjak i kasači), ta verovatnost iznosi svega 3 %, odnosno od 100 pripuštenih kobila samo tri ždrebeta imaju šansu da postanu pobednici velikih ili tzv. „group“ trka.