субота, 3. децембар. 2011. 20:12

Ribarstvo predstavlja granu poljoprivrede, koja se prema ostvarenim finansijskim rezultatima u mnogim zemljama svijeta izdvaja kao poseban segment. U razvijenim zemljama sveta potrošnja ribe u ishrani stanovništva predstavlja jedan od parametara ekonomskog standarda. Razvijene zemlje sveta (Japanili Norveška), imaju potrošnju ribe iznad 50 kg tokom godine po glavi stanovnika. Kod nas je potrošnja ribe u ishrani znatno manja. Na hidrografskom području kompletne RS proizvede se oko 4.500 tona konzumne ribe, što preračunato po glavi stanovnika (1.300.000) predstavlja potrošnju od oko 3 kg godišnje po glavi stanovnika.

Vodeni potencijal

Vodeni potencijali u RS, kao i kvalitet te vode, predstavljaju realni preduslov za intenzivniju proizvodnju konzumne ribe. Prema mogućnosti etapnog razvoja ribarstva, u narednom periodu (kratkoročni period do 2015.god.) može da se udvostruči sadašnji nivo proizvodnje ribe, tj. da se proizvede iznad 8.000 tona toplovodnih i hladnovodnih vrsta riba (šaranskih i pastrmskih vrsta). Prema tim pokazateljima, postepeno bi se intenzivirala upotreba ribljeg mesa u ljudskoj ishrani i laganim tempom primicalo vrijednostima od 10 kg potrošnje ribe po glavi stanovnika tokom godine. Svakako, celokupna količ ina ribe ne bi direktno bila potrošena kao riblja hrana na području RS već bi se i deo (oko jedne trećine) izvozio na tržište Evropske unije.

Izvoz konzumnog ribljeg mesa podrazumeva da se ta riba proizvede u vodi prve klase kvaliteta, prema standardima svetske zdravstvene organizacije, a da se proizvodnja realizuje po ekološkim principima. Prema tome, potrebno je da se vodi računa o prihvatljivim ISO standardima o kvalitetu mesa i da se ispoštuju ISO standardi o ekološkim standardima proizvodnje.

Intenzivan i poluintenzivan način proizvodnje

U RS postoje klasična hladnovodna i toplovodna uzgajališta ribe. Ovom prilikom navodimo samo značajnije; veći šaranski ribnjaci, uglavnom su locirani u hidrografskom regionu grada Banjaluke (Saničani – Prijedor, Bardača – Srbac, Sijekovac – Brod i Prnjavor – Prnjavor). Od klasičnih hladnovodnih ribnjaka, veću proizvodnju ostvaruju ribnjaci u Konjicu, Blagaju – Mostar, Prozoru, Bugojnu, Jezeru – Jajce i Ribniku – Ključ. Klasična uzgajališta ribe podrazumijevaju realizaciju svih segmenata proizvodnje, od reprodukcije polno zrelijih jedinki do proizvodnje predkonzumne i konzumne ribe.

Pored klasične proizvodnje ribe, konzumno riblje meso moguće je proizvesti i na poluintenzivan način, dotovljavanjem pretkonzumnih jedinki toplovodnih i hladnovodnih vrsta riba na prirodnim lokalitetima. U RS, pored klasičnih uzgajališta ribe veomamalibroj prirodnih lokacija iskorišten je za proizvodnju ribe. Jedan od načina akvakulture, tj. dotovljavanja predkoznumne ribe jeste dotovljavanje u kavezima. Ovakav način produkcije prisutan je u hidroakumulaciji Bočac –Banjaluka. Pored kaveznog sistema uzgoja dotovljavanje se može vršiti i na niz prirodnih hidrografskih lokaliteta, kao npr. u „bivšim“ šunkarama, koje su sada nakupine vode, ali gdje je kvalitet vode i hidrološki režim zadovoljavajući. Slični lokaliteti takođe se mogu iskoristiti u tu svrhu (razne nakupine vode). Pored toga dotovljavanje ribe može da se vrši u geotermalnoj vodi (ovom vodom obiluje hidrografsko područje RS – Banjaluka, Laktaši, Bijeljina, Teslić itd.).

Prilikom proizvodnje ribe u geotermalnoj vodi potrebno je obezbijediti dobar kvalitet te vode u odnosu na uzgojene vrste riba. Osnovni problem je demineralizacija tih voda i primjena izmjenjivača toplote, čime će se obezbediti i odgovarajuća temperature te vode.

Specijalizovani reprodukcijski centri

Na ovim lokalitetima, u prvo vrijeme predkonzumna riba bi se obezbijedila sa klasičnih uzgajališta ribe (klasična ribogojilišta i ribnjaci), dok bi se u narednom periodu riba morala obezbijediti sa specijalizovanih reprodukcijskih centara. U tim centrima potrebno bi bilo proizvoditi šarana do prosječne mase tela do 150g, a pastrmke čija je masa od 50-70g. Ovakvi centri, u svetu (Italija) predstavljaju okosnicu razvoja ribarstva u regionu, pa je potrebno da se ova koncepcija primeni i u regionu RS, ali i u cijeloj Bosni i Hercegovini. Svakako u realizaciji ovog posla potrebno je uključiti naučno – istraživačke ustanove, studente, ali i modernizovati tehničku opremu na uzgajalištima ribe čime će biti ostvarena modernija proizvodnja, a prinosi mase ribe po jedinici proizvodne površine veći.

U ovom tekstu navode se samo osnovni zahtevi, koji bi omogućili realizaciju prve etape proizvodnje ribe (8 -10 hiljada tona), a u narednom periodu svakako postoje površine da se ta proizvodnjapoveća.