петак, 16. септембар. 2011. 23:09

Kada bi se uvelo obavezno korišćenje pedigriranih i odabranih nerastova plemenitih rasa na privatnom sektoru brzo bi se poboljšala proizvodna svojstva primitivnih rasa. Poboljšanjem rasnog sastava i produktivnih svojstava novostvorenih meleza, moralo bi se više voditi računa o obezbeđenju kvalitetnijih smeša za ishranu krmača i njihovog podmlatka.

U cilju proučavanja postavljenog problema izvršeno je istraživanje. Iz postojeće veterinarske evidencije uzeti su podaci o broju legala, broju živo i mrtvo oprašenih prasadi po leglu, uginuću prasadi na sisi do 7 dana i do zaljučenja, vremenu dojenja, pojavi estrusa nakon zaljučenja prasadi, broju pripuštenih jednom ili dva puta u jednom estrusu, vremenskom intervalu između dva skoka, strarosti nazimica kod prvog pripusta, povađanju, abortusima, razlozima uginuća i pojavi degenerativnih promena kod prasadi. Tokom godine obrađeni su podaci sa ukupno 853 legala, od čega je 826 legala melez krmača i nazimica, 27 legala veliki jorkšir. Korišćeni su nerastovi rasa veliki jorkšir, švedski i nemački landras i durok, koji se nalaze kod proizvođača i svaki vlasnik ima svoj mikro reon. Vreme korišćenja krmača je od 1-16 legala. Nerastovi ne ostaju dugo u reprodukciji jer zbog maksimalnog korišćenja i obilne ishrane brzo otežaju. Nerastovi u toku godine imaju i preko 300 skokova. U toku godine korišćeno je 40-50 nerastova za oko 3000 plotkinja.

U istraživanju su korišćene sledeće kombinacije:

1. nerastovi veliki jorkšir x melez krmače (zaskočene dva puta u jednom estrusu sa razmakom 12h)

2. nerastovi švedski landras x melez krmače (zaskočene dva puta u jednom estrusu sa razmakom 12h)

3. nerastovi nemački landras x melez krmače (zaskočene dva puta u jednom estrusu sa razmakom 12h)

4. nerastovi veliki jorkšir x veliki jorkšir (zaskočene dva puta u jednom estrusu sa razmakom 12h)

5. krmače zaskočene jedan put u estrusu

Za svaku kombinaciju registrovano je 1-10 prašenja, u skupini sa 10 prašenja su i krmače koje su imale više od 10 prašenja. Za svaku skupinu po redu prašenja imamo po tromesečjima, obrađene podatke po napred pobrojanim parametrima. Rezultati istraživanja nalaze se u tabeli.

Analizom tabele uočava se da je najmanji procenat mrtvo oprašenih prasadi kod kombinacije veliki jorkšir x melez i to 7,40%, najveći broj mrtvooprašenih prasadi je kod velikog jorkšira u čistoj krvi i to 8,37%. Gubitak prasadi do 7 dana života najveći je kod kombinacije švedski landras x melez (10,28%) a najmanji kod velikog jorkšira u čistoj krvi (7,57%). Iz tabele se vidi da najveći broj žive prasadi imaju veliki jorkšir u čistoj krvi i to 11,33 komada po leglu, a najmanji švedski landras x melez i to 9,45 komada. Najveći broj othranjene prasadi je kod velikog jorkšira 11,03 komada po leglu a najmanje nemački landras x melez 8,85 komada po leglu. Krmače i nazimice zaskočene jedan put u estrusu imale su najmanji procenat mrtvo oprašene prasadi 6,62% znatno manji od ostalih kombinacija. Gubitak prasadi do 7 dana života nešto je veći od napred pobrojanih kombinacija. Živa prasad 7 dana su odmah iza velikog jorkšira u čistoj krvi, takođe i othranjena prasad 10,11 komada po leglu. Iz iznetog se vidi da nije opravdan dvokratni pripust u 1 estrusu i da se nerastovi nepotrebno iscrpljuju.

Najbolje proizvodne rezultate dao je veliki jorkšir u čistoj krvi i kombinacija veliki jorkšir x melez. Sve ostale kombinacije dale su lošije rezultate, kao i kombinacije za koje u tabeli nisu izneti podaci poput durok, durok u čistoj krvi i švedski landras u čistoj krvi. Iz svega iznetog vidi se da je rasa veliki jorkšir vodeća rasa i da je naše dosadašnje opredeljenje bilo ispravno.

Vreme sisanja se kreće od 30-60 i više dana, ovako dug period sisanja uslovljava više činilaca (kondicija krmače, nemogućnost nabavke predstartera za prasad i dr.). Starost nazimica kod prvog pripusta je za meleze 7,15 meseci a za veliki jorkšir 8,03 meseci samo za 3 komada.

Pojavljivanje estrusa posle prvog prašenja kreće se od 3-40 i više dana, do 5. prašenja a posle 5. prašenja sve krmače se pripuste do 20 dana, po zaključenju prasadi. Povađanja je bilo u svim kombinacijama i kreću se od 3,26-7,14% kod nazimica su povađanja nešto češća nego kod krmača.

Primetili smo da su degenerativne promene kod oprašene prasadi najizraženije kod kombinacije švedski landras x melez i manifestuju se: hernije invaginalne i umbilikalne 0,85%- otrezije ani 0,42%- hermafrodita 0,42%, kod kombinacije nemački landras x melez, – otrezije ani 1,99%, kod kombinacije veliki jorkšir x melez, hernije invaginalne i umbilikalne 0,81%, ove promene nisu registrovane kod jorkšira u čistoj krvi.

Pobačaj smo registrovali od 1-3,5% i bilo ih je u svim kombinacijama. Razlozi zbog kojih dolazi do uginuća prasadi su brojni: ambijentni uslovi, nepažljive majke, artritisi, streptokokaza, gastrointestinalni poremećaji, čađ prasadi, edemska bolest i dr. Ukupan gubitak prasadi od porođaja pa do zaljučenja kreće se oko 30%, ovaj procenat bi se mogao smanjiti kad bi se ispunili određeni uslovi.